Khu di tích Kim Liên tổ chức lợp lại mái tranh lá mía cho các di tích ở khu vực Làng Sen và làng Hoàng Trù. Ảnh: khuditichkimlien.gov.vn

Địa chỉ đỏ giáo dục lòng yêu nước

 Khu lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh tại xã Kim Liên, Nam Đàn, Nghệ An là một trong những di tích đặc biệt quan trọng về Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nơi đây lưu giữ những di tích, di vật gắn liền với quê hương, gia đình, thời niên thiếu và những lần Bác về thăm quê. Khu di tích có sức hút mạnh mẽ đồng bào cả nước và du khách quốc tế đến tham quan, nghiên cứu, tưởng niệm và du lịch, tìm hiểu mảnh đất "địa linh, nhân kiệt" đã sinh ra một trong những vĩ nhân kiệt xuất của nhân loại.

Khu di tích Kim Liên nằm trên địa bàn 2 xã Kim Liên và Nam Giang, gồm cụm di tích Hoàng Trù, cụm di tích Làng Sen và một số điểm di tích khác. Đây là nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh sinh ra và lớn lên, là nơi được đón Người về thăm 2 lần. Tổng số hiện vật trưng bày trong các nhà di tích và nhà trưng bày bổ sung tại Khu Di tích là 290 hiện vật với gần 100 đơn vị hiện vật gốc và hiện vật đồng thời đồng loại. Ngoài ra, kho hiện vật Khu Di tích đang lưu giữ, trưng bày 42 đầu loại hiện vật với gần 4000 đơn vị hiện vật cùng hàng trăm tài liệu hiện vật là những bức ảnh tư liệu, những kỷ vật của các đoàn khách trong và ngoài nước, của các địa phương, của các cơ quan, đơn vị tặng cho Khu di tích Kim Liên, cùng với hàng trăm trang tư liệu được sưu tầm, góp phần làm phong phú thêm các tài liệu hiện vật về Chủ tịch Hồ Chí Minh trong những năm Người sống tại quê hương và hai lần Người về thăm quê.

Có thể nói, trong hệ thống các di tích lưu niệm về Bác Hồ, Khu Di tích Kim Liên là một trong những di tích đặc biệt có sức thu hút lượng khách đông vì giá trị văn hoá và nội dung lịch sử của di tích.

Nỗ lực bảo tồn và phát huy giá trị khu di tích

Nhiều năm qua, cán bộ nhân viên Khu Di tích luôn cố gắng thực hiện tốt công tác bảo tồn và phát huy các giá trị di tích đặc biệt quan trọng - Khu lưu niệm của Chủ tịch Hồ Chí Minh ở quê hương; bảo vệ, bảo quản các di tích bất động sản, tài liệu hiện vật và cảnh quan môi trường di tích; và trong mọi điều kiện, hoàn cảnh, luôn phục vụ tận tình chu đáo các đoàn khách cấp cao của Đảng Nhà nước, nhân dân, kiều bào nước ngoài, bạn bè, khách quốc tế đến tham quan, học tập.

Khó khăn lớn nhất trong việc bảo vệ, bảo tồn, bảo quản hiện vật ở Khu di tích là thể loại hiện vật, chất liệu cấu thành hiện vật đa dạng, tính phức tạp của vị trí trưng bày, bảo quản: khuôn viên rộng, các điểm di tích nằm rải rác (cách nhau 2-10km), kết cấu tạo thành di tích là những vật liệu thô sơ, kém bền vững lại nằm trong những khu vườn kín có nhiều cây cối, là điều kiện hết sức thuận lợi cho côn trùng như mối, mọt, sâu bệnh xâm hại trực tiếp đến tài liệu, hiện vật di tích; đồng thời, công tác bảo tồn tại di tích Kim Liên được thực hiện trong điều kiện là một kho mở hoàn toàn, vừa làm công tác bảo quản giữ gìn, vừa làm công tác phát huy tác dụng phục vụ khách tham quan; công tác bảo quản không chỉ thực hiện đối với tài liệu, hiện vật trong các ngôi nhà, mà còn cả với bản thân các ngôi nhà đó cùng môi trường cảnh quan di tích.

Bên cạnh đó, với lượng khách hàng năm có từ 1,6 đến 2 triệu lượt khách về thăm quan, có những ngày lên đến 500 đoàn khách với hàng chục ngàn lượt người nên việc ứng dụng khoa học công nghệ để nâng cao hiệu quả bảo quản cũng khó áp dụng, Di tích vẫn phải bảo đảm gìn giữ trong môi trường tự nhiên không nhà kính, không điều hòa nhiệt độ, không công nghệ khí khô... Điều này đòi hỏi công tác bảo quản luôn phải tiến hành theo quy trình bảo quản thông thường, liên tục hằng ngày, kết hợp giữa bảo quản thông thường và bảo quản khoa học, giữa bảo quản ngắn hạn và dài hạn, song song với chế độ tu bổ định kỳ, chống xuống cấp di tích như: chống lún nứt nền nhà, xử lý chống dột, lợp tranh định kỳ, tu bổ cải tạo sân nền đường...; bảo đảm vừa lưu giữ di tích, vừa phục vụ nhu cầu tham quan. Đó là những khó khăn, phức tạp mà Di tích Kim Liên luôn phải quan tâm giải quyết. Do đó, cán bộ nhân viên Khu di tích luôn nỗ lực thực hiện nhiệm vụ giữ gìn, bảo quản bằng kinh nghiệm, bằng khoa học, nghiên cứu, tìm hiểu để có phương pháp bảo quản tốt nhất.

Ngôi nhà quê nội của Chủ tịch Hồ Chí Minh tại xã Kim Liên, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An. Ảnh: khuditichkimlien.gov.vn

Công tác nghiên cứu khoa học được đặc biệt chú trọng. Trong những năm gần đây để đẩy mạnh công tác nghiên cứu khoa học, Di tích Kim Liên phối hợp tổ chức nhiều hoạt động như: Hội thảo khoa học, toạ đàm khoa học, xuất bản sách, các ấn phẩm văn hóa... nhằm lấy ý kiến các nhà khoa học giải quyết các vấn đề tồn đọng trong công tác chuyên môn.

Cán bộ, nhân viên Khu di tích Kim Liên cũng rất chú trọng đến công tác tuyên truyền giáo dục, coi đây vừa là nhiệm vụ chuyên môn, vừa là nhiệm vụ chính trị, cũng là đẩy mạnh việc thực hiện Chỉ thị 05 học tập và làm theo tấm gương của Bác, luôn cố gắng trau dồi tri thức, thay đổi, sáng tạo cách thuyết minh, cách truyền tải, cách trưng bày hiện vật… để truyền được cái hồn vào trong mỗi tấc đất, nếp nhà, từng luống hoa trong Khu di tích, để mỗi người dân đều cảm nhận được sự thiêng liêng và tình cảm của Bác, đều thấy được sự hy sinh lớn lao của Bác - một con người đơn giản, dung dị nhưng đã làm lên những điều kỳ vĩ.

Bên cạnh đó, để phục vụ tốt hơn cho công tác tuyên truyền, nghiên cứu và học tập tư tưởng tấm gương đạo đức phong cách Hồ Chí Minh đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, đơn vị đã tích cực tổ chức triển lãm có quy mô và ý nghĩa thiết thực như: Những tấm gương bình dị mà cao quý, Học tập và làm theo tấm gương đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; Chủ tịch Hồ Chí Minh Anh hùng giải phóng dân tộc Việt Nam, Nhà văn hóa kiệt xuất... ở nước ngoài tham gia với Bảo tàng Hồ Chí Minh triển lãm, hội thảo 60 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt nền móng với Bungari tại Bungari, tham gia cùng Sở du lịch Nghệ An, Sở Ngoại vụ Nghệ An xúc tiến du lịch gần công tác bảo tồn và phát huy giá trị gắn với phát triển du lịch tại các di tích ở Thái Lan, Lào.

Hiện nay, Khu di tích Kim Liên phối hợp với Bảo tàng Thành phố Hồ Chí Minh đang thực hiện cải tạo, nâng cấp, chỉnh lý nhà trưng bày bổ sung làm sâu sắc thêm nội dung của việc chỉnh lý nhà trưng bày góp phần tuyên truyền ngày càng đầy đủ với nhân dân trong nước và khách quốc tế về cuộc đời, sự nghiệp, tư tưởng tấm gương đạo đức của Bác, đặc biệt là giáo dục truyền thống yêu nước và cách mạng, truyền thống văn hoá của quê hương, gia đình Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Ngoài việc phục vụ nhu cầu tham quan, tìm hiểu của du khách, Khu di tích còn tổ chức khoa học, bài bản tạo điều kiện tốt nhất cho các hoạt động như đón các đoàn nghiên cứu, học tập, tổ chức nghi lễ dâng hương dâng hoa, báo công tưởng niệm, lễ kết nạp đảng viên mới, trồng cây lưu niệm, dã ngoại, học tiếng Anh của các em học sinh trao đổi kinh nghiệm, nói chuyện chuyên đề về Bác Hồ ...

Để phát huy vị thế là Khu di tích lịch sử văn hoá quốc gia đặc biệt góp phần vào việc thực hiện mục tiêu chung phát triển du lịch trở thành kinh tế mũi nhọn của tỉnh Nghệ An, Di tích Kim Liên đã bước đầu thiết kế các sản phẩm du lịch phù hợp, thực hiện công tác thu hút khách tham quan với nhiều hình thức: tổ chức các lễ hội các sự kiện lớn tại Khu di tích Kim Liên, tổ chức các trò chơi dân gian và các hoạt động truyền thống, dịch vụ vui chơi giải trí. Đặc biệt trong 3 năm trở lại đây, Khu di tích Kim Liên đã đầu tư lớn cho công tác chỉnh trang cảnh quan vệ sinh môi trường luôn sáng - xanh - sạch - đẹp ở các khu vực trong và ngoài di tích, các tuyên đường tham quan, ở khu mộ Bà Hoàng Thị Loan tạo điểm nhấn tham quan du lịch. Với mong muốn phát triển đa dạng và đồng bộ hệ thống dịch vụ du lịch, thương mại vui chơi giải trí dân gian truyền thống để thu hút khách và tăng nguồn thu, đem lại giá trị kinh tế tương xứng không chỉ góp phần bảo tồn di sản mà còn cho địa phương và cộng đồng dân cư.

Công tác đảm bảo an ninh trật tự, phòng chổng cháy nổ, phòng chống bão lụt được xác định là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu tại khu di tích, chính vì vậy việc tăng cường phối hợp giữa lực lượng công an bảo vệ mục tiêu với chính quyền địa phương và Khu di tích đề đảm bảo an toàn tuyệt đối các di tích, đảm bảo an ninh, trật tự cho khách du lịch đến tham quan. Bổ sung lực lượng bảo vệ đảm bảo trật tự tại các bãi đỗ xe và điểm tham quan có khả năng tập trung đông khách trong những ngày cao điểm; thường xuyên chủ động xây dựng kế hoạch và triển khai đảm bảo công tác phòng cháy chữa cháy, phòng chống bão lụt.

Với những nỗ lực đó, lượng khách đến tham quan Khu Di tích ngày càng tăng, là một trong hai di tích về Chủ tịch Hồ Chí Minh có lượng khách tham quan đông nhất cả nước. Đó là niềm tự hào của mỗi cán bộ, nhân viên Khu Di tích Kim Liên.

Đồng chí Nguyễn Bảo Tuấn, Giám đốc Khu di tích cho biết, từ thực tiễn công tác bảo tồn và phát huy giá trị của Khu Di tích, cán bộ, nhân viên Khu di tích tiếp tục coi công tác bảo tồn và phát huy giá trị Khu Di tích là nhiệm vụ chính trị quan trọng, từ dó quan tâm đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chuyên môn, kỹ thuật làm công tác bảo tồn; đẩy mạnh công tác nghiên cứu khoa học, áp dụng  những tiến bộ khoa học kỹ thuật và công nghệ mới vào công tác bảo tồn và phát huy giá trị Khu Di tích; chú trọng công tác sưu tầm kiểm kê tư liệu, nghiên cứu chỉnh lý trưng bày để phát huy cao nhất giá trị của hiện vật và đáp ứng được nhu cầu được tận mắt chứng kiến những hiện vật gắn bó với cuộc đời, sự nghiệp của Bác, khai thác chiều sâu các di tích, hiện vật, gắn các hiện vật với bối cảnh lịch sử và những câu chuyện của nó cùng các tài liệu cùng thời cùng loại. Đây là một trong những nhiệm vụ thiết thực của cán bộ, viên chức, người lao động Khu di tích Kim Liên nhằm hướng tới kỷ niệm 130 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh và lễ hội làng Sen toàn quốc năm 2020.

Nguyễn Huyền